Πόσο φωτογραφική είναι η μνήμη σας;

Πριν μερικές μέρες, γυρνώντας από τη δουλειά, διαπίστωσα ότι είχα ξεχάσει τα κλειδιά στο τραπεζάκι, με αποτέλεσμα να μη μπορώ να μπω στο σπίτι μου. Ευτυχώς, είχα προνοήσει και είχα δώσει ένα εφεδρικό κλειδί σε ένα φίλο μου, οπότε με μια μικρή παράκαμψη στο σπίτι του, όλα πήγαν καλά. Σιγά το πράγμα, θα μου πείτε (το λέει και ο Καρράς), αφού κάτι τέτοιο πιθανότατα έχει συμβεί σε όλους. Το παράξενο της υπόθεσης ήταν, ότι αντί να βάλω τα κλειδιά στη θήκη του υπολογιστή μου, όπως κάνω κάθε πρωί, έβαλα ένα νυχοκόπτη που βρισκόταν δίπλα από τα κλειδιά! Με αφορμή λοιπόν, αυτό το γεγονός αποφάσισα να γράψω ένα άρθρο για τη μνήμη, και πιο συγκεκριμένα, για το άλλο άκρο της, δηλαδή τη δυνατότητα μερικών ανθρώπων να θυμούνται απίστευτα πράγματα.

Έχουμε ακούσει, συχνά, να γίνεται λόγος για τη φωτογραφική μνήμη, και ανθρώπους που διαθέτουν τέτοια μνήμη, αλλά η έννοιά της είναι κάπως συγκεχυμένη. Φωτογραφική ή ειδητική μνήμη (ο όρος  προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη εἶδος, που σημαίνει όψη, σχήμα, εμφάνιση), λέγεται η δυνατότητα να ανακαλούμε εικόνες, ήχους ή γεγονότα, με εξαιρετική ακρίβεια,  για μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την λανθασμένη κοινή αντίληψη, που θέλει άτομα με τέτοια μνήμη να θυμούνται γεγονότα έπειτα από πολύ καιρό. 

Η φωτογραφική μνήμη, εξαρτάται από την ένταση, τη διάρκεια και τη συχνότητα που εκτιθέμαστε σε κάποιο ερέθισμα, καθώς επίσης και τη σχέση αυτού του ερεθίσματος με εμάς.  Έτσι, είναι πιο εύκολο για κάποιον ιθαγενή του Αμαζονίου, να ανακαλέσει κατηγορίες φυτών από μια φωτογραφία ή βίντεο, παρά κατηγορίες αυτοκινήτων. Τυπικά τεστ φωτογραφικής μνήμης περιλαμβάνουν την εμφάνιση κάποιας φωτογραφίας για 30 περίπου δευτερόλεπτα σε κάποιο άτομο, και στη συνέχεια την ανάκληση όσων περισσοτέρων λεπτομερειών μπορεί να θυμηθεί.

Μερικές φορές, άτομα που πάσχουν από αυτισμό ή σύνδρομο Asperger, εμφανίζουν εξαιρετική μνήμη, ωστόσο πολλοί λίγοι είναι αυτοί που χαρακτηρίζονται eidetickers. Ένας από αυτούς ήταν ο Kim Peek,  η ζωή του οποίου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την ταινία "Rain Μan". Ο συγκεκριμένος, μπορούσε να ανακαλέσει μελωδίες που είχε ακούσει δεκαετίες πριν, και να τις αναπαράγει στο πιάνο, με απόλυτη ακρίβεια. Το πιο εντυπωσιακό, όμως, ήταν ότι μπορούσε να διαβάσει δύο σελίδες ενός βιβλίου ταυτόχρονα, μία με το αριστερό και μία με το δεξί μάτι, σε χρόνο 8-10 δευτερολέπτων. Λέγεται ότι διέθετε την ικανότητα να απαγγείλει το περιεχόμενο 12000 βιβλίων από μνήμης.

Ένας άλλος διάσημος eideticker ήταν ο Ρώσος δημοσιογράφος Solomon Veniaminovich Shereshevsky (οι Ρώσσοι πρέπει να βελτιώσουν τα ονόματά τους), του οποίου η φωτογραφική μνήμη έγινε γνωστή έπειτα από ένα αρκετά ενδιαφέρον περιστατικό. Κατά την διάρκεια ενός εργασιακού συμβουλίου (meeting) ο προϊστάμενός του, τον επέπληξε επειδή δεν κρατούσε σημειώσεις. Προς έκπληξη όλων, ο Shereshevsky, ανακάλεσε από μνήμης όσα είχαν λεχθεί στο συμβούλιο! Το εκπληκτικό ήταν ότι πίστευε πως ο καθένας μπορούσε να κάνει το ίδιο, και όταν τον διαβεβαίωσαν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει, έπεσε από τα σύννεφα!

Κλείνοντας το άρθρο θα παραθέσω μερικά διάσημα ρητά για την μνήμη:

‘Όλοι έχουν φωτογραφική μνήμη. Απλώς, κάποιοι δεν έχουν φιλμ’.
Στίβεν Ράιτ.

‘Δεν υπάρχει μεγαλύτερη λύπη, παρά να θυμάται κανείς τον ευτυχισμένο του καιρό, όταν είναι δυστυχισμένος’.
‘Δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος από το να θυμάται κανείς στη δυστυχία του, μέρες ευτυχίας’.
Δάντης (όχι ο δικός μας, αλλά ο Ιταλός ποιητής Δάντης Αλιγκιέρι).

‘Η μνήμη είναι η μητέρα της σοφίας’.
Αισχύλος (και εγώ παιδί της Σοφίας είμαι).

‘Η μνήμη είναι ο θησαυρός όλων των επιστημών’.
Κικέρων

‘Η μνήμη... είναι το ημερολόγιο που όλοι κουβαλάμε μαζί μας’.
Όσκαρ Ουάιλντ

‘Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί’.
Γιώργος Σεφέρης

Ελπίζω να σας άρεσε το σημερινό άρθρο, ευχαριστώ για τον χρόνο σας.

P.S. Δαμιανέ, διάσημοι μαθηματικοί με φωτογραφική μνήμη εικάζεται ότι ήταν οι Αμπέρ, Πουανκαρέ και Όιλερ.